De geschiedenis van Schellinkhout, periode 1942.

De tijdlijn van Schellinkhout van 1942.

1942
Het stationsgebouw, eigendom van de gemeente, wordt bij inschrijving te koop aangeboden. Eén van de inschrijvers is familie Roorda. Ook twee boeren, Koster en Snoeck, schrijven in, maar familie Roorda blijkt de hoogste inschrijver met f5.210,-. Dat blijkt juist 10 gulden meer dan het geboden bedrag van de andere twee inschrijvers.... Vierendertig jaar zal de familie Roorda er blijven wonen (zie 1936).
Een andere bron vermeldt in dit verband een bedrag van f6.510,-. Deze bron is een brief d.d. 19 februari 1942 van waarnemend burgemeester C. Mol en wethouder A. Koster aan den heer Chr. Roorda, alhier. De tekst van deze brief luidt:
Onder dankzegging voor de door U gedane inschrijving deel ik U mede, dat het tramstation met omliggenden grond -onder voorbehoud van goedkeuring- aan U wordt verkocht voor de som van f6.510 (Zesduizend vijfhonderd tien gulden). Ik geef U in overweging voor de verkrijging van een teeltvergunning spoedig met den heer Rietsema, rijkstuinbouwconsulent te Hoorn, deze zaak te bespreken.
Het grote verschil tussen beide bedragen, f5.210,- en f6.510,-, is moeilijk te verklaren.
Een teeltvergunning dient bij de bevoegde autoriteiten te worden aangevraagd ter wille van de beheersching van de productie van zekere gewassen.

februari: De kaasfabriek (N.V. Stoomzuivelfabriek "SCHELLINKHOUT") wordt opgeheven, vanwege onder andere energieproblemen. Andere bronnen melden overigens als opheffingsdatum 29 oktober 1943 (zie 1907).

Uit: hetDagblad voor Westfriesland van 10 februari 1942.
Met blijdschap geven wij kennis van de geboorte van ons zoontje en broertje "Pieter".
D. Compas en G. Compas-Klinkhamer, Ina, Schellinkhout, 9 februari 1942 (zie basispagina en 1937).

 Kruiend ijs bij De Nek.

Uit: het Dagblad voor West-Friesland van 25 februari 1942.
Gemeente Schellinkhout.
TELEFONISCHE DOORVERBINDING
In spoedgevallen kan men zich na sluiting van het telefoonstation tijdelijk wenden tot:
I. den heer J. BREEBAART;
II. den heer J. NOOIJ.

8 maart:
Gerben (Ep) Bakker, geboren te Nijemirdum (Gaasterland) op 14 november 1920, huwt met Klazien Ham, die op 11 mei 1920 is geboren.
(Zie Ep Bakker: 1927 en 1982).
 In Hoorn wordt bij een fotograaf deze trouwfoto van Gerben en Klazien gemaakt.

Het echtpaar Bakker-Ham krijgt twee kinderen: zoon Piet Bakker (geboren 23 juni 1942) en dochter Wies, die een paar jaar later wordt geboren.
 Het gezin van Ep Bakker en Klazien Ham.

Zoon Piet trouwt op 29 juni 1971 met Bep Kroese, geboren op 26 februari 1941. Piet en Bep krijgen één zoon genaamd Paul (zie 1971, 1999 en 2000).
Wies Bakker huwt met Leen Bos (zie 1968).
   Piet Bakker en Bep Kroese.

23 februari:
De jeugd graaft gangen in de sneeuw die op het ijs van de sloot is gewaaid. Het pand rechtsachter is perceel Dorpsweg 81, dat naast de zuivelfabriek staat.

Van voor naar achter: Annie Bakker, Jaap Ham, Nies Davids, Nel Middelkoop, Gerard Dekker en Frans Nieuwenhuizen (logé van familie Middelkoop in de Tweede Wereldoorlog).

Het is een strenge winter en er valt veel sneeuw.
De volgende drie foto's zijn ook gemaakt op 8 maart. De "stellage" aan de linkerkant op de eerste foto is een houten elektriciteitsmast die bij een elektriciteitshuisje staat. De man op de eerste foto is Cees Koeman. Op de derde foto is Roelof de Boer te zien, die aan de Meeweg woont. In het midden staat mejuffrouw K. Ham. De identiteit van de andere vrouw is niet bekend.
   

maart:
 
Hoge sneeuwbergen voor het café van Jan Leegwater. Het meisje rechts op de tweede foto is Gré Ruiter. De naam van het andere meisje is onbekend.

In maart ontvangen alle inwoners van het dorp een brief in de bus met de volgende tekst:
Onthulling monument burgemeester Palenstijn.
Aan de Burgerij.
Het Comité, dat met Uw medewerking de taak op zich had genomen den tijd van het burgervaderschap van den heer Palenstijn in blijvende herinnering te doen voortduren, is met zijn arbeid klaar gekomen.
Het was zoo gelukkig, den kunstzinnigen heer Lückens te Hoorn bereid te vinden een ontwerp voor een monument te maken en tevens een beeltenis te boetseeren, waarna in de metaalgieterij van de firma Scholten en Pijper een zeer gelijkende plaquette is vervaardigd. Het monument is met bekwame hand van den heer Nierop, alhier, tot stand gekomen en heeft bij raadhuis en kerk een geschikte plaats gevonden.
De onthulling nu van het monument is bepaald op WOENSDAG 1 APRIL a.s. des namiddags om half drie. En tot ons genoegen kunnen wij U mededeelen, dat wij Ds. Van Duyl gaarne bereid hebben gevonden bij deze plechtigheid het woord te voeren.
Wij betuigen U onzen dank voor de ons verschafte gelden, die juist toereikend waren om dit resultaat te bereiken.
En ten slotte wekken wij U op om getuige te zijn van het moment, waarop wij nogmaals den persoon van Burgemeester Palenstijn kunnen vereeren.
Schellinkhout, Maart 1942.                          Het Comité.

1 april (woensdag 14.30 uur): Onthulling van het door de beeldend kunstenaar G.H. Lückens ontworpen monument ter nagedachtenis van burgemeester Jan Palenstijn Gz.
De bronzen plaquette wordt ontworpen door Lückens voornoemd, wonende Ramen 18 te Hoorn.
Het metselwerk is van de hand van de Schellinkhouter J.P.(Jo) Nierop, ook wel genoemd "Johan P.", "Jo Cement" of "specie Jo".


Het opschrift onder de beeltenis luidt:

Ter herinnering aan
Jan Palenstijn Gz.
Burgemeester van
Schellinkhout
van 1 Mei 1932 tot 4 September 1941
De dankbare burgerij
Schellinkhout Feb. 1942
   Deze foto dient als voorbeeld voor de beeltenis op de plaquette.

   
Foto 1: Truus Palenstijn, de dochter van de burgemeester, onthult het monument.
Foto 2: Gemeente-ontvanger Jan Breebaart en Truus Palenstijn.
Foto 3: Jannetje Smit, de weduwe van burgemeester Palenstijn.

 Dominee Van Duyl houdt een toespraak.

   Ds. Van Duyl vanuit een andere hoek.
De westmuur van het raadhuis is nog wit.
Het echtpaar (links vooraan): lange man met pet is Piet Baas.
Naast hem zijn vrouw (met hoofddoek) Agie. Zij wonen in de Nek.


Van links naar rechts:
Waarnemend-burgemeester/secretaris Mol (is tegelijkertijd burgemeester van Wijdenes), V.d. Oort, Jan Boot, dominee Van Duyl, Jan Breebaart (overleden 25-07-1942), zijnde de vader van Marie Breebaart (partner van Jan Nierop, zie 2002).
Clara Maarse-Best, Jurie Maarse (de vader en moeder van Felix en Jan Maarse), de beeldhouwer de heer G.H. Lückens, de heer Schippers, Jacob Water, Maarten Sluis, Jan Nierop (de vader van Jan en Piet Nierop), Pieter Jan Ruiter (de vader van Piet, Jan, Ton en Gré Ruiter) en Ab Langedijk.

In een akte d.d. 1 april 1942 verklaren 11 inwoners van Schellinkhout, te weten J. Boot, J. Nierop, A. Langedijk, J. Breebaart, P.J. Ruiter, J. Schippers, M. Sluis, S. Berkhout, J. Maarse, Jb. Water en P. v.d. Oort, vertegenwoordigende de gehele bevolking, dat ze een monument met plaquette ter nagedachtenis aan burgemeester Palenstijn hebben doen plaatsen bij de kerk. Na de onthulling wordt het monument overgedragen aan de gemeente. Interessant is de opmerking van waarnemend-burgemeester Mol op de brief van de 11 initiatiefnemers:
"In aansluiting op bovenstaande verklaart ondergetekende, als vertegenwoordiger der Gemeente, gaarne de zorgen van het monument van wijlen burgemeester Palenstijn op zich te nemen.
Schellinkhout, 1 April 1942, wnd burgemeester".

 Ds. G. van Duyl overhandigt de akte aan waarnemend burgemeester Mol.

Bij de restauratie van de kerk in de jaren 1956 - 1960 wordt het monument gesloopt "op bevel van" burgemeester Mol. Dat moet volgens deze burgemeester gebeuren om de steigers, die nodig zijn voor de restauratie, op de juiste plaats te kunnen zetten! Bouwvakkers vinden dit een drogreden. Een steiger kan evengoed worden gebouwd, ondanks de aanwezigheid van het monument. Boze tongen beweren dat burgemeester Mol het Palenstijn-monument wel erg veel eer vindt voor zijn voorganger......
Een oude Schellinkhouter weet zich een ander argument voor de sloop te herinneren. Van hogerhand (Den Haag) zou beslist zijn dat het gedenkteken niet bij de kerk en het raadhuis (monumentale panden) paste. Verder zou de gemeente een subsidie mislopen als het monument niet gesloopt zou worden. Bekend is dat burgemeester Mol een gesprek heeft gehad met de weduwe van burgemeester Palenstijn over het slopen van het monument aan het einde waarvan mevrouw Palenstijn zegt: "Nou vooruit dan maar...." of woorden van gelijke strekking.
De oostelijke toegang tot de kerk, die pal naast het monument is, wordt bij deze restauratie dichtgemetseld en verder wordt het witte pleisterwerk van de westgevel van het raadhuis verwijderd (zie verder 1956-1960).
Al met al heeft het Palenstijn-monument er dus slechts circa 15 jaar gestaan. In het Westfries Archief te Hoorn bevindt zich een ongeveer 3 cm dikke stapel correspondentie tussen de gemeente Schellinkhout en de andere restauratiepartners. In deze correspondentie heb ik geen enkele passage kunnen vinden, die handelt over de sloop van het monument..... De plaquette hangt momenteel (2002) in de vestibule van het voormalige raadhuis van Schellinkhout.
Lückens giet op 16 april 1942 voor de weduwe van de burgemeester een afdruk in gips van de beeltenis van haar overleden echtgenoot. Op de achterzijde van deze gipsen plaquette staat in het gips geschreven:
Met mijn beste wenschen voor uw herstel. G.H. Lückens 16 April 1942.
  Deze gipsen plaquette is nog steeds in familiebezit (anno 2003).

Met betrekking tot het werk van de kunstenaar G.H. Lückens
is een bijzondere website vervaardigd.

Als u deze website wilt zien, klik dan op de foto van de kunstenaar.

Op de dag van de begrafenis (zie 1941) en op de dag van de onthulling van het monument van burgemeester Jan Palenstijn Gz. zijn er officiële foto's gemaakt door ondermeer "fotobureau Moussault" te Amsterdam. Klik hier als u deze foto's wilt bekijken.

Burgemeester en Wethouders ontvangen op 18 maart 1924 een verzoek van de heer Gerrit Schekkerman, schilder, geboren te Schellinkhout op 4 mei 1898, voor het bouwen van een schuur ten dienste van een schilderswerkplaats benoorden het door hem gekochte perceel nr. 91.
 Het logo van schilder Schekkerman.

Als uitvoerders voor het bouwen van de nieuwe schuur worden vermeld: H. van Dalen, timmerman en Jn. Karemaker, metselaar.
Hieronder staat een detail van de bouwtekening. De tekst in het rechter pand luidt: Bestaand woonhuis.
 

Onderstaande foto van het buurtje: Dorpsweg 99, 101 en 103 is genomen in 1942. De kleurenfoto's zijn uit 2002.
Achter de twee witte huisjes staat het voormalige armenhuis (zie 1926).
 

Op onderstaande foto's poseren de meisjes van de gymnastiekvereniging op het terrein naast het dorpscafé. De groepsfoto is gemaakt in 1942 of 1943. De andere foto is ook omstreeks die tijd gemaakt. De drie jonge meiden die elkaar omarmen zijn v.l.n.r. Truus Palenstijn, Teunie Schekkerman en Catrien Schekkerman.
 
De namen van de personen op de groepsfoto zijn:
Bovenste rij v.l.n.r.: Dea Stapel, Nies Davids, Aaf Water, Tony Schekkerman, Trijnie Brouwer, Bets Hartog (een evacué uit Den Helder; zie 1915), Catrien Schekkerman, Janny Bloothoofd.
Midden v.l.n.r.: Annie Nobel, Dieuw Mol, Annie Roorda, Alie Sluis, Tony Schekkerman, Marie Water, Truus Palenstijn.
Onder v.l.n.r.: Sien Beets, Gerie Kossen, Aaf Dekker, Aafie Stapel, Marie Has, Nies Stapel, Nini Koster, Gré Dragtsma, Marie Nierop.

Uit het:
Inschrijvingsregister voor den dienstplicht
Lichting 1942.


Jan Martinus Belkom, geboren 22 juni 1922, opmerkingen: landwachter geweest; 20 januari 1948 vertr. naar Beemster.
Jacob de Boer, geboren 19 januari 1922, opmerkingen: 29 april 1949 naar Canada.
Jacob Coevert, geboren 7 juli 1922, opmerkingen: naar Berkhout.
Jan Pieter Has, geboren 4 oktober 1922.
Roelof Snel, geboren 14 september 1922, opmerkingen: 4 februari 1948 vertr. naar Berkhout.
Gerrit Vis, geboren 9 september 1922, opmerkingen: 2 juli 1947 vertr. naar Wonseradeel.
Cornelis Markus, geboren 16 januari 1922, opmerkingen; 1 mei 1948 van Herkingen.
Geert Hart, geboren 5 april 1922, opmerkingen: 6 september 1947 van Kuinre; 25 februari 1949 naar Hoorn.
Anthonie Zoetewey, geboren 18 januari 1922, opmerkingen: 27 september 1947 van Lisse; 8 februari 1951 naar Wijdenes B. 74.

Onderstaande foto's zijn vermoedelijk in het jaar 1942 gemaakt. Op de foto's is Maria Sophia de Block te zien. Zij is een evacué uit Den Helder (zie 1915).
   
Foto 1: Maria Sophia de Block met Toon de Vries, de bakkersknecht van bakker Tonnis.
Foto 2: Maria Sophia de Block met postbode Jo Nooij (zie 1965).
Foto 3: V.l.n.r. Ma Ham, Jaap Visser, Maria Sophia de Block en Jaap de Boer.

Er is een zitting geweest van de economischen rechter, die ondermeer een aantal zaken van clandestine kaashandelaren behandelt. Het 'Dagblad Hollands Noorderkwartier, editie Schagen', meldt hierover op 1 mei het volgende:
Over het algemeen was de zitting van den economischen rechter ditmaal zeer gevarieerd, althans voor zoover de verscheidenheid der artikelen betreft, die bij de diverse transacties was omgegaan.
Eerst verscheen een aantal clandestine kaashandelaren op de mat, waarbij de kazen, die aanvankelijk enkele rijksdaalders hadden gegolden, van schakel tot schakel een paar kwartjes duurder werden. Al naar den omvang der transacties luidden de straffen:

en dan volgen de namen, woonplaatsen en opgelegde straffen van een aantal West-Friezen, waaronder die van:
J. Visser, Schellinkhout, ƒ 75, of 15 dagen;
E. Mol, Schellinkhout, ƒ 75, of 15 dagen.

Tijdens de mobilisatie in april 1939 moeten de dienstplichtigen Dirk Veer, geboren 9 april 1916, en Klaas Gerrit Stapel, geboren 8 juni 1909, opkomen in werkelijken dienst. Omdat Dirk en Klaas normaliter op het veehoudersbedrijf van de familie werken, moeten er plaatsvervangers worden ingehuurd om het veehoudersbedrijf draaiende te houden. De families hebben daarom ondermeer recht op een zogenaamde kostwinnersvergoeding. Begin mei ontvangt burgemeester Mol van rijkswege een brief waaruit zou blijken dat er aan de familie C. Veer en aan de familie K.G. Stapel in strijd met de voorschriften vergoedingen zijn toegekend.
Op 15 mei ontvangen den heer C. Veer en den heer K.G. Stapel een brief van burgemeester Mol met de volgende tekst:
Tot mijn spijt moet ik U berichten, dat bij een van Rijkswege gehouden contrôle naar de sedert het begin der mobilisatie uitgekeerde kostwinnersvergoedingen is gebleken, dat aan U geen vergoeding mocht zijn toegekend, dan wel hoogere bedragen zijn toegekend dan volgens de voorschriften geoorloofd was. Ten opzichte van Uw geval wordt het volgende opgemerkt:
 
In totaal moeten de families Veer en Stapel, respectievelijk vóór 29 mei en 12 juni, ƒ 617,45 en ƒ 347,10 terug betalen aan den ontvanger der gemeente.
Aan het einde van de brief staat nog de volgende opmerking van burgemeester Mol:
Mocht U nadere inlichtingen willen hebben, dan kunt U mij Maandag middag a.s. ter secretarie bereiken.

Op een formulier ten behoeve van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) staat vermeld:
Annexaties en grenswijzigingen:
1 juni 1942: Gedeelten van het IJsselmeer met daarin gelegen kunstwerken.

juni:
Timmerman-aannemer K.P. (Klaas) Dekker verricht een aantal werkzaamheden aan de boerderij "Landlust" (Dorpsweg 13), die eigendom is van de Nederl. Herv. Gemeente te Hoorn en die wordt gepacht door Klaas Best. De Draaidam en Poortje worden hersteld, aan de voordeur worden een nieuw Frans voordeurslot en een nieuwe blanke briefplaat gemaakt. En tenslotte staat er op de rekening vermeld: Bril W.C. doorgespijkerd........
De rekening van in totaal f 13,10 is gedateerd op 31 december 1942 en deze nota wordt op 11 februari 1943 voldaan.
(Zie 1935 en 1948).
   

15 juni:
De floraliavereniging "Bloem en Fruit" houdt een spoedvergadering. Er wordt besloten om meteen prijzen te gaan kopen, omdat men bang is dat er in augustus niets meer te krijgen zal zijn in deze oorlogstijd.

Er is grote woningnood en waarnemend burgemeester Mol probeert de beschikbare woonruimte binnen het dorp zo eerlijk mogelijk te verdelen. Zie de hierna volgende briefwisseling, waaruit blijkt dat burgemeester Mol onder druk wordt gezet.
De hieronder bedoelde veldwachterswoning wordt op dat moment niet bewoond. Gemeenteveldwachter Herman Peperkamp en zijn gezin zijn namelijk per 26 april 1941 uitgeschreven naar Angerloo (zie 1938). De veldwachterswoning betreft het woongedeelte van de lokale gymnastiekzaal op de hoek Dorpsweg - Havenweg. Het is op de plek waar in latere jaren (eind 20ste eeuw) ondermeer het café, annex snackbar, "De Carroussel" gevestigd is geweest.

Op 2 juli ontvangt waarnemend burgemeester Mol een brief van de heer J.W. Harmsen, gedateerd 27 juni. Boven de tekst van deze brief prijkt het logo van de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland, van welke beweging genoemde Harmsen Kringvertegenwoordiger Sociale Zaken is in het district Noord-Holland, kring 55.

Edelachtbare.
By deze verzoek ik U beleefd Uwe medewerking te willen verlenen voor in woningnood verkerende jonge mensen.
Het echtpaar Bakker-Ham te Schellinkhout heeft geen woning zodat zy elk by hun ouders moeten blyven inwonen. Daar dit een onhoudbare toestand schept verzoek ik U voor deze mensen de oude veldwachterswoning beschikbaar te willen stellen, daar er voorlopig geen nieuwe benoemd zal worden en het U vry staat ingeval hiertoe zou worden overgegaan, een ongehuwde aan te vragen.
Tussen den heer Maarsen en zyn huurde G. Speets ontstaat zo langzamerhand ook een onverkwikkelyke toestand, welke opgelost zou kunnen worden door Uwe bemiddeling, daar er nog enige huizen in deze gemeente onbewoond zyn.
Het is toch te gek in dezen tyd van woningschaarste, dat de ene er hoogst verlegen om is, terwyl de ander om welke persoonlyke reden dan ook, het gebruik hiervan aan de gemeenschap onttrekt.
Hopende dat U Uwen invloed in deze zult willen aanwenden en my dit, alvorens ik de medewerking van hogere instanties inroep, zult willen mededelen.

Harmsen dreigt dus hogere instanties te zullen inroepen indien de burgemeester zijn voorstel niet overneemt.

Omdat burgemeester Mol nog geen antwoord heeft gegeven, ontvangt hij op 9 juli een herinneringsbrief van genoemde Harmsen.
Daar ik van U naar aanleiding van mijn schrijven d.d. 27 Juni j.l. nog steeds geen antwoord heb ontvangen, heb ik mij genoodzaakt gezien den Heer Comm. van onze Provincie met Uwe vreemde wijze van medewerken op de hoogte te stellen.
Nu hoor ik van derden dat U de veldwachterswoning gaat verhuren aan iemand die hieraan nog geen directe behoefte heeft, terwijl zij die Uwe bemiddeling verdienen en nodig hebben, deze niet ontvangen.
Ik hoop dat dit bericht onjuist is en dat U mij per omgaande zult willen mededelen, dat u Uw gegeven woord aan Ham gegeven, gestand zult doen. Anders zal ik tot mijn spijt een hernieuwede klacht over Uw beleid moeten indienen.

Op 9 juli schrijft waarnemend burgemeester Mol een brief aan den heer J.W. Harmsen, Onder de Boompjes 5 te Hoorn. Mol reageert daarbij op de brieven van Harmsen d.d. 27 juni en 9 juli 1942.
In antwoord op Uw brief deel ik U mede, dat door S. Speets de woning van den heer A. Langedijk, alhier no. 155 is gehuurd.
Het gezin P. Best zal de door Speets verlaten woning betrekken.
Het ligt in mijn bedoeling de veldwachterswoning te verhuren aan Jb. Water, waardoor verplaatsing van het wachtlokaal van den luchtbeschermingsdienst en van de telefoon wordt vermeden. De door dit gezin thans gebruikte woning no. 45 komt dan beschikbaar voor het gezin Bakker-Ham.
Weliswaar is dit een kleine woning, doch deze heeft het voordeel van een aansluiting voor electrisch koken, terwijl de huur in overeenstemming is met de verdiensten van Bakker. In de gemeente zijn geen andere woningen ongebruikt.

Op 10 juli blijkt dat kringleider Harmsen zijn dreigement heeft uitgevoerd, want op deze datum ontvangt burgemeester Mol een brief d.d. 8 juli van de Commissaris der Provincie Noordholland, met onder andere de volgende inhoud:
Door den Kringleider der N.S.B. te Hoorn is mijn tusschenkomst ingeroepen terzake van de bestrijding van de woningschaarschte, zulk in verband met de omstandigheid, dat in Uwe gemeente drie onbewoonde huizen zouden staan, waaronder de voormalige veldwachterswoning, welke laatste door den Luchtbeschermingsdienst in beslag is genomen.
Onder het bewind van den overleden Burgemeester Palenstijn zou voor dien dienst een appartement van het raadhuis worden gebruikt, hetwelk in den winter mede tot besparing van brandstoffen zou leiden. De beide andere woningen zouden aan particulieren behooren, die om redenen van persoonlijken aard voornemens zouden zijn deze woningen nog geruimen tijd onbewoond te doen blijven.
Gewezen wordt op de groote woningschaarschte, waardoor b.v. het echtpaar Bakker - Ham, waarvan de vrouw dezer dagen voor een bevalling in het ziekenhuis is opgenomen, gedwongen is afzonderlijk bij de respectievelijke ouders in te wonen.

Vervolgens wordt gerefereerd aan de brief van kringleider Harmsen waarop de burgemeester tot op dat moment nog niet heeft gereageerd.
Ik verzoek U mij ten aanzien van het vorenstaande nader in te lichten en daarbij tevens Uw zienswijze mede te deelen omtrent de vraag, in hoeverre omstandigheden, waarin de woningzoekenden ten Uwent verkeeren, de toepassing kunnen rechtvaardigen van de beschikking van den Secretatis-Generaal van het Departement van Binnenlandse Zaken d.d. 8 mei 1942, waarbij aan de Burgemeesters machtiging is verleend woningruimte te vorderen ten behoeve o.m. van personen, die tengevolge van zeer bijzondere omstandigheden, binnen hun woonplaats onderdak van noode hebben. Een spoedig antwoord zal mij aangenaam zijn.

Deze brief van de Commissaris der Provincie Noordholland, voor burgemeester Mol en bovengenoemde brief van burgemeester Mol aan kringleider Harmsen hebben elkaar kennelijk gekruist, want de door de Commissaris der Provincie Noordholland gevraagde informatie heeft burgemeester Mol beschreven in zijn brief d.d. 9 juli, die is gericht aan NSB'er Harmsen.

Burgemeester Mol is kennelijk toch onder de indruk geraakt van de brief van de Commissaris der Provincie Noordholland, want vervolgens gebeurt het volgende:

Op 11 juli besluit de wnd. burgemeester van Schellinkhout, dat ter waarneming van de taak van den Raad,
overwegende, dat de ambtswoning van den gemeenteveldwachter tengevolge van het onvervuld laten van deze betrekking sedert 1 Mei 1941 niet als zoodanig in gebruik is
de zogenaamde veldwachterswoning te verhuren aan Jb. Water tegen een huur van vier gulden per week, de kosten van het huishoudelijk abonnement voor waterlevering inbegrepen.
Onder het onderhavige stuk staat overigens de handtekening van wethouder A. Groot. Het besluit wordt op 27 juli door genoemde Commissaris der Provincie Noordholland bekrachtigd.

Op dezelfde dag, 11 juli, beantwoordt burgemeester Mol de brief van kringvertegenwoordiger Harmsen d.d. 9 juli.
Hij deelt mee aan alle gegadigden voor de veldwachterswoning -dus ook aan den heer Ham- te hebben gezegd, dat de veldwachterswoning niet zou worden verhuurd.
In verband met het gebrek aan woningruimte heb ik thans mijn bezwaren tegen verhuur van deze ambtswoning laten varen en een besluit tot verhuur ter goedkeuring aan den Commissaris der provincie ingezonden.
Reeds eerder had ik getracht een oplossing te vinden voor de moeilijkheden van de gezinnen Speets, Best, Bakker en Water, zoodat Uw meening, dat ik niet zou medewerken, onjuist is.
U bekijkt deze moeilijkheden alleen van den kant van het gezin Bakker, doch die van andere gezinnen waren mij eveneens bekend.
Dat U mijn beleid ten deze aan het oordeel van den Commissaris onzer provincie wilt onderwerpen, heeft mijn volle instemming.
Ik ben ervan overtuigd, dat deze mijn beleid niet zal veroordeelen, zonder het hoor en wederhoor te hebben toegepast.

En op 11 juli beantwoordt burgemeester tevens de brief d.d. 8 juli van de Commissaris der Provincie Noordholland. Het is een uitgebreid schrijven waarin ondermeer het volgende staat vermeld:
In de gemeente waren 3 woningen niet als woning in gebruik, n.l. de veldwachterswoning (eigendom der gemeente), de woning van den heer Laan, oud-burgemeester, en de woning toebehoorende aan den heer A. Langedijk.
De heer Laan heeft wegens brandstofschaarste tijdelijk de gemeente verlaten, doch zal binnenkort weder in zijn woning terugkeeren.
De heer Langedijk heeft een gehuurd fruitbedrijf met woning en kocht daarnaast een eigen fruitbedrijf, eveneens met woning. Tusschen hem en den verhuurder van eerstgenoemd bedrijf was een geschil over het pachtcontract ontstaan, waardoor het onzeker was of hij dit bedrijf en de woning zou kunnen behouden.
Ongeveer 14 dagen geleden is beslist, dat hij het gehuurde bedrijf nog 3 jaren zal kunnen gebruiken. Zoodra mij dit bekend was geworden, heb ik hem gevraagd de leegstaande woning behoorende bij het gekochte bedrijf aan een gezin in de gemeente en bij voorkeur aan het gezin Bakker-Ham te willen verhuren.

Beide eigenaren, Laan en Langedijk, hebben volgens de burgemeester gegronde redenen aangevoerd om de woningen te hunner beschikking te houden. Voor vier gezinnen wordt een woning gezocht:
1. het gezin van Sjoert Speets, bestaande uit man, vrouw en kind. Zij hebben de huur van hun woning opgezegd gekregen, omdat de eigenaar, Jan Maarse, zijn schoonouders (het gezin Best) in de woning zal laten wonen.
2. het gezin Bakker-Ham, bestaande uit Gerben (Ep) Bakker, geboren te Nijemirdum (Gaasterland) op 14 november 1920, zijn echtgenote Klazien Ham, die op 11 mei 1920 is geboren en hun eerste kind Piet, geboren 23 juni 1942.
 Uit: Dagblad voor Noord-Holland van 14 juli (geboorte Niesje Ariaantje Winkel en Piet Bakker).
3. het gezin van Jaap Water, bestaande uit man, vrouw, twee jongens van respectievelijk 9 en 16 jaar en twee meisjes van respectievelijk 13 en 15 jaar oud. Dit gezin zoekt een grootere woning, daar de kinderen alle op een kleine zolderruimte moeten slapen.
Deze drie gezinnen willen graag in aanmerking komen voor de veldwachterswoning.
Naar men mij heeft medegedeeld, zou het gezin Speets bereid zijn de woning van WATER te bewonen, waarna ik dus den heer HAM op Zondag 5 Juli jl. heb aangeraden zich tot den heer Langedijk te wenden om diens woning te kunnen huren voor het gezin BAKKER-HAM. Langedijk is hiertoe echter niet bereid en gaat de hem in eigendom toebehorende woning verhuren aan het gezin van Sjoert Speets. Hiermee zijn de huisvestingsproblemen voor de gezinnen Best en Speets dus opgelost.
Na ampele overweging neemt de burgemeester vervolgens het besluit om de veldwachterswoning te verhuren en een verzoek tot goedkeuring van dit verhuurbesluit bij de provincie in te dienen.
Indien nu het gezin WATER in de veldwachterswoning zou komen, zou diens woning beschikbaar zijn voor het gezin BAKKER-HAM. Dat is volgens de burgemeester in het belang van den woningtoestand in het algemeen, daar de woning van WATER meer geschikt is voor een klein arbeidersgezin. Hiermee wordt mede bereikt, dat de post van den luchtbeschermingsdienst -zij het dan in een ander gedeelte- in de woning van den veldwachter kan blijven en dat de telefonische aansluiting dezer woning kan worden gehandhaafd.
Met toestemming van de Commissaris der Provincie Noordholland wordt de veldwachterswoning inderdaad toegewezen aan familie Water.

Onder het bewind van burgemeester Palenstijn wordt de secretarie van het raadhuis gebruikt voor de luchtbeschermingsdienst. Men laat de kachel daar dag en nacht branden. Brandstofbeperking kan dus ook een reden voor de voorganger van burgemeester Mol zijn geweest om de wacht van de luchtbeschermingsdienst in het raadhuis te laten verblijven. De hoeveelheid brandstof, welke in den afgeloopen winter ter beschikking van de secretarie is gesteld, liet echter dag- en nachtverwarming niet toe. Integendeel, op zaterdag moet de secretarie worden gesloten. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat deze hooggelegen secretarie met 5 groote ramen veel meer brandstof vraagt, dan het kleine kamertje in de veldwachterswoning, dat nu voor wachtlokaal wordt gebruikt. Tenslotte stelt burgemeester Mol: Het ware misschien beter geweest den Kringvertegenwoordiger voor Sociale Zaken te Hoorn omgaand te berichten, dat ik aan zijn verzoek om medewerking zou voldoen, doch dat eenigen tijd noodig zou zijn om een oplossing voor alle betrokkenen -en niet alleen voor die van het gezin BAKKER-HAM- te kunnen vinden. Wellicht was dan het harde oordeel over mijn beleid ten deze wat zachter uitgevallen.
Uit het voorgaande blijkt wel, dat ik reeds gedurende langeren tijd mijn best heb gedaan een oplossing te vinden.

De briefwisseling tussen kringleider Harmsen en burgemeester Mol wordt bij dit schrijven gevoegd.
Eind goed, al goed!

Ep Bakker en zijn echtgenote Klazien Ham kopen hun inboedel bij de plaatselijke manufacturier, de gebroeders Ruiter. Gezien de tekst op het zegel is de betreffende nota op 20 juni voldaan en dat is precies drie dagen vóór de geboorte van hun zoon Piet.

8 juli:
Waarnemend burgemeester Mol maakt te Wijdenes een proces-verbaal op in verband met het vinden van een meteorologisch instrument.
Heden, 8 Juli 1900 twee en veertig, is aan mij, Cornelis Mol, waarnemend Burgemeester der gemeente Schellinkhout, overhandigd een meteorologisch instrument, bestaande uit een gescheurden, rubber ballon, waaraan een apparaat, inhoudende o.m. 1 zendlampje met opschrift: Kriegsmarine. De vinder, Jan Kampen, wonende te Schellinkhout, nr. 132, verklaarde het apparaat te hebben gevonden in het IJsselmeer aan den Zuiderdijk nabij het buurtschap Neck in de gemeente Schellinkhout op 8 Juli 1942, des morgens 5 uur. Van deze vinding is door mij melding gedaan aan den Hoofdinspecteur voor de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen te 's-Gravenhage, aan den Polizeioffizier beim Beauftragten des Reichskommissars te Haarlem en aan den Ortskommandant te Alkmaar. Het apparaat is heden verzonden aan het Feldluftpark te Soesterberg.

Uit: Dagblad voor Noord-Holland van 14 juli.
Als gevolg van het ruwe weer zijn er aan den dijk tussen Schellinkhout en Wijdenes vijf geiten verdronken. Ook veel bomen en vruchten hebben door den storm ernstig geleden.

25 juli:
Jan Breebaart overlijdt. Hij is gemeente-ontvanger en heeft daarvóór een schildersbedrijf.

De voormalig dominee K.K. de Jong viert op 31 aug. 1942 zijn 40-jarig jubileum als predikant van de Nederlands Hervormde Kerk. De Jong woont op dat moment in Huizum.

12 oktober:
Er wordt een fiets gestolen en waarnemend burgmeester Mol verzendt een dag later het volgende bericht naar de opsporingsinstanties in den lande.
ONTVREEMDING RIJWIEL
Te Schellinkhout is op Maandag 12 October 1942, des 's avonds tusschen 20 en 22 uur, ontvreemd een heerenrijwiel, merk Turner Speciaal, uitgerust met: 3-versnellingsnaaf met versnellingshandle op het frame, kettingkast, jasbeschermer, leeren motortasch aan de bagagedrager, electrische lantaarn met verduisteringsglas, dynamo op rechter-voorvork, veiligheidsslot met sleutel op de linkerkant der achterondervork, het voorspatbord is plm. 15 cm. van onderen afgebroken, terry-zadel, om de geheel afgesleten voorbuitenband is een oude transportband zonder draden gelegd, nikkelen stuur met bel op linkerkant.
Opsporing en aanhouding van den onbekenden dader wordt verzocht.
SCHELLINKHOUT, 13 October 1942.
De wnd. Burgemeester,
C. MOL.

Uit: Dagblad Noord-Holland, Schager editie van 17 oktober.
VERSLAG VAN HET FRUITTEELT-DEMONSTRATIEBEDRIJF van den Economisch-Technologischen Dienst voor Noord Holland (van Jan Boot aan de Blokdijk 4) te Schellinkhout over de maand September 1942.
In September zijn verschillende soorten appelen en peren geplukt en voor het grootste deel ook reeds aangevoerd aan de veiling. De laatste pruimen zijn in September geplukt; opmerkelijk was hierbij dat de Reine Victoria dit jaar zeer laat rijp was. In October wordt het winterfruit geplukt. Of dit bezwaard zal worden, is moeilijk te zeggen, daar dit afhankelijk is van de desbetreffende bepalingen. Als het fruit geplukt is, zullen de greppels zoo spoedig mogelijk in orde worden gemaakt om een goede afwatering te verzekeren.

(Zie 13 jan 1938).


Jan Boot (links) en zijn zwager Cor Pool sorteren het geplukte fruit.

Op 29 oktober vinden de veehouders C. Donker en M. Sluis "zwei Teile von Leuchtschirmen". Er volgt op 30 oktober een proces-verbaal van de hand van waarnemend burgemeester Mol.
Protokoll.
Heute am 29 Oktober 1942 sind mir C. Mol, stellvertredendem Bürgermeister der Gemeinde Schellinkhout zwei Teile von Leuchtschirmen überreicht worden welche der Deutschen Wehrmacht zugehören.
Das Eine wurde gefunden von C. Donker, Bauer und das Andere von M. Sluis, Bauer, beiden wohnhaft in Schellinkhout. Schaden wurde nicht zugefügt.
Die Gegenstände sind am 31 Oktober 1942 zum Ortskommandanten in Hoorn geschickt.
Amtseidlich zu Protokoll gegeben am 30 Oktober 1942.

Maandelijks wordt er in de krant verslag gedaan van de vorderingen en ontwikkelingen op het Fruitteelt-demonstratiebedrijf te Schellinkhout van Jan Boot aan de Blokdijk 4.
Hieronder volgt het verslag over de maand oktober van het jaar 1942 dat vermeld staat in het 'Dagblad Noord-Holland, Schager editie' van 17 november.
FRUITTEELT-DEMONSTRATIEBEDRIJF TE SCHELLINKHOUT
Verslag over October

In October is het winterfruit geplukt. Verschillende variëteiten appelen en peren, welke niet lang bewaard kunnen worden, zijn spoedig na het plukken aan de veiling aangevoerd. Ook het winterfruit is reeds voor een deel verkocht, zoodat ook dit jaar niet veel zal worden bewaard.
In November zal het grondwerk worden uitgevoerd, zooals verzorging der greppels en het onkruid op zwaden halen tusschen de bessenbeplanting.

Het laatste verslag dat ik in de krant heb kunnen vinden over het Fruitteelt-demonstratiebedrijf, dateert van 13 februari 1943 en betreft het maandverslag over de maand januari 1943 (zie oprichting: 13 januari 1938).

Omstreeks dit jaar (1942) wordt onderstaande foto gemaakt van Ab Langedijk en zijn echtgenote Bé Uitenthuis.

Metselaar J.P. Nierop, Laan 116, verricht in de tweede helft van het jaar verschillende werkzaamheden aan de plaats van K. Best, genaamd "Landlust", die in eigendom toebehoort aan de Ned. Hervormde Gemeente te Hoorn (zie 1935 en 1948).
Oct. 10 - lekkage dak nagezien f 2,50
Nov. 14 - deksteen voor afvoer gier en ommetseling pomp f 4,00
Nov. 21 - 1.75 mud zand f 1,92
1,5 zak portland f 4,65
10 kop kalk f 0,60
136 stenen f 5,70
1 beton tegel f 0,30
loon Jb. Water f 3,00
loon J.P. Nierop f 6,00

De nota van in totaal f 28,67 wordt op 3 januari 1943 verzonden.

Op 21 november vindt landarbeider D. Klaver een parachute. Ook hiervan maakt waarnemend burgemeester op 27 november een Nederlands proces-verbaal en een Duits Protokoll op. Hieronder volgt de Nederlandse versie.
Op den 25 November 1942 om 15 uur is mij door den landarbeider D. Klaver, wonende te Schellinkhout een parachute gebracht, die hij den 21en November 1942 gevonden had.
Een postduif werd niet aangetroffen.
(in de Duitse versie staat: Die Posttaube war nicht dabei).
Schade werd niet aangebracht en in de omgeving werden geen vliegtuigonderdelen gevonden.
Van het vinden is den Hoofdinspecteur voor de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen en den gevolmachtigde van den Rijkscommissaris voor de provincie Noordholland (Polizeioffizier) telefonisch mededeling gedaan.
De parachute bevindt zich in het gemeentehuis in Schellinkhout, zij wordt morgen overgebracht naar de Ortskommandant in Hoorn.

In de kantlijn schrijft Mol:
2 ex. aan Hoofdinspt.
1 ex. aam Pol.offizier.

december:
In de maand december wordt drie keer controle gehouden op de naleving van de verduisteringsvoorschriften. Overtredingen worden niet geconstateerd. Waarnemend burgemeester Mol meldt dit in een schrijven aan den heer Hoofdinspecteur voor de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen te 's-Gravenhage.
Verder schrijft Mol:
Woningen van rijksduitschers, Duitsche dienstgebouwen of gebouwen van de Duitsche weermacht zijn niet aanwezig.

Op 11 december des namiddags ten drie ure wordt Ariënne Dekker geboren (zie 1943 en 1953).

Uit: Dagblad Noord-Holland, Schager editie van 16 december.
FRUITTEELT-DEMONSTRATIEBEDRIJF TE SCHELLINKHOUT van Jan Boot aan de Blokdijk 4.
Verslag over November
In November is het grondwerk, zooals greppels in orde maken en zwaden halen tusschen de bessenstruiken, gedaan. In December zal een dertigtal struiken, die door vorstbeschadiging dood zijn gegaan, worden vervangen door andere struiken. De bessenstekken, welke alle weer zijn verkocht, moeten worden geknipt. Daarna zal een aanvang worden gemaakt met de snoei.

(Zie 13 januari 1938.)

31 december:
Het dorp telt 558 inwoners, te weten 283 mannen en 275 vrouwen.

___________________

naar begin van deze pagina
naar het eerstvolgende jaar
terug naar de basispagina (home)

 G. Kazimier.

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op (maand / dag / jaar / tijdstip) :